Kwas salicylowy w kosmetyce

Kwas salicylowy to jedna z najlepiej przebadanych i najdłużej znanych substancji w dermatologii i kosmetologii. Jest to betahydroksykwas (w skrócie BHA), jedyny reprezentant tej grupy kwasów w kosmetyce. Występuje on naturalnie w wielu roślinach, głównie w korze wierzby, skąd zawdzięcza swoją nazwę (wierzba z łaciny to „Salix”), ale również w malinach czy w rumianku. W świecie roślin pełni ciekawą funkcję – wspomaga fotosyntezę, pobudza kwitnienie i zakorzenianie sadzonek. W medycynie jest znany od lat dzięki swoim właściwościom przeciwbólowym, przeciwzapalnym, przeciwzakrzepowym – jest składnikiem wielu leków, również doustnych, gdzie występuje w formie kwasu acetylosalicylowego (powszechnie znany składnik leków przeciwbólowych, na przeziębienie).

W użytku zewnętrznym znalazł on również zastosowanie lecznicze. Jest to kwas znany ze swego  działania keratolitycznego, przeciwzapalnego i przeciwbakteryjnego. Z tego względu, jest z sukcesem stosowany od wielu lat w leczeniu chorób zapalnych skóry.

Najważniejszym wskazaniem do jego stosowania w kosmetologii jest wspomaganie leczenia trądziku oraz pielęgnacja skóry łojotokowej z tendencją do zmian zapalnych.

Trądzik jest chorobą skóry o złożonej etiologii. Możemy wyodrębnić 3 główne mechanizmy, które odpowiadają za jego tworzenie:

– nadmierne rogowacenie – kwas salicylowy, dzięki swoim właściwościom keratolitycznym (złuszczającym) złuszcza nadmiernie zrogowaciały martwy naskórek, rozpuszcza zalegające masy rogowe i rozluźnia połączenia międzykomórkowe, dając efekt odblokowania porów i oczyszczenia zapchanych ujść gruczołów włosowo-łojowych,

– nadmierna produkcja sebum (łoju) – w trądziku obserwujemy nadmierną, wzmożoną produkcję sebum, która sprzyja zapychaniu się ujść gruczołów łojowych, co z kolei przyczynia się do powstawania zaskórników, a później zmian zapalnych. Kwas salicylowy jest jedynym kwasem  stosowanym w kosmetyce  posiadającym właściwości lipofilowe (tłuszczolubne). Cecha ta pozwala na penetrację w głąb gruczołów łojowych i regulację wydzielania przez nie sebum.  Inne kwasy rozpuszczają się w wodzie, tylko kwas salicylowy wykazuje tak duże powinowactwo do tłuszczów przez co jest najlepszym kwasem przy problemie nadmiernego łojotoku,

– nadkażenie bakteryjne – w zmianach trądzikowych stwierdza się zwiększoną ilość patologicznych drobnoustrojów (głównie odpowiedzialnego za to Propibacterium acnes). Zastosowanie antybiotyków przynosi pozytywne efekty w kuracji trądziku, jest to więc dowód na to, że jest to znaczący czynnik powodujący powstawanie zmian trądzikowych. Kwas salicylowy wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe ograniczając namnażanie się bakterii, co przynosi efekt zmniejszenia się stanu zapalnego.

Dodatkowo, kwas salicylowy poza działaniem przeciwbakteryjnym wykazuje silne działanie przeciwzapalne, a trądzik jest chorobą o podłożu zapalnym.

Ponadto, kwas salicylowy stosuje się w leczeniu łuszczycy, choroby objawiającej się stanem zapalnym skóry i nadmiernym rogowaceniem naskórka. Wykorzystuje się jego właściwości przeciwzapalane i keratolityczne. 

Kwas salicylowy znajdziemy też, najczęściej w mieszankach z kwasem glikolowym, w kosmetykach na różnego rodzaju problemy stóp: nagniotki ,modzele, odciski jak również brodawki wirusowe (popularnie zwane kurzajkami) w formie punktowych aptecznych preparatów.

Kwas salicylowy dostępny jest w kosmetykach w stężeniach od 0,5-2%. Szczególnie pomocny i pożądany jest w preparatach punktowych na zmiany trądzikowe. Może występować również jako składnik serum lub kremów. W formie serum powinien być stosowany nie za często, żeby nie doszło do przesuszenia skóry.  Należy zacząć od aplikacji 2 razy w tygodniu i obserwować reakcje skóry, maksymalnie co drugi dzień. Wyższe stężenia o niższym pH występują w kosmetykach profesjonalnych dostępnych w gabinetach dermatologicznych i kosmetologicznych, do użytku gabinetowego podczas zabiegów. Jeśli nie możemy poradzić sobie ze zmianami trądzikowymi na własną rękę, warto skorzystać z pomocy specjalistów i poddać się silniejszemu działaniu substancji aktywnych w gabinecie.